Μαργαρίτι

Ονομασία δύο οικισμών. 1. Ημιορεινός οικισμός (υψόμ. 240 μ., 879 κάτ.) του νομού Θεσπρωτίας. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Μαργαριτίου. To M. είναι χτισμένο σε λόφο στα δεξιά του αυτοκινητόδρομου Πάργας-Ηγουμενίτσας και σε απόσταση 28 χλμ. ΝΑ της δεύτερης. Στα Ν υψώνεται σε πετρώδη λοφίσκο το φρούριο του M., του οποίου τα ερείπια έχουν διαστάσεις 30Χ25 μ. και κατεύθυνση ΒΔ προς ΝΑ. Τόσο στο χωριό όσο και στον λόφο του κάστρου και στην περιοχή βρέθηκαν κατά καιρούς λείψανα από κτίρια και άλλα μνημεία της ελληνορωμαϊκής εποχής, της φραγκοκρατίας και της τουρκοκρατίας. Ιστορία. Ο ομαδικός εξισλαμισμός των Τσάμηδων της περιοχής του Μ. και τα προνόμια που απέκτησαν από τους Οθωμανούς, τους έδωσαν τη δυνατότητα να εξελιχθούν στους ισχυρότερους γαιοκτήμονες της δυτικής Ηπείρου. Οι αρνησίθρησκοι αγάδες του Μ. υπήρξαν γνωστοί για τη σκληρότητά τους προς τους χριστιανικούς πληθυσμούς της Θεσπρωτίας. Οι καταχρήσεις τους έμειναν παροιμιώδεις και προκάλεσαν την αντίδραση όχι μόνο των Ελλήνων αλλά και της Υψηλής Πύλης, η οποία επιχείρησε επανειλημμένα (1631, 1668) να εξουδετερώσει το ληστρικό αυτό ορμητήριο με εκστρατείες, πυρπολήσεις και σφαγές. Η στρατιωτική σημασία του φρουρίου του Μ. το μετέτρεψε σε ένα από τα ισχυρότερα στρατιωτικά ερείσματα της τουρκικής διοίκησης στην Ήπειρο. Το 1571 οι Ενετοί επιχείρησαν δύο φορές την εκπόρθησή του, κατορθώνοντας τον Μάρτιο του 1571 να διώξουν τους κατοίκους και να το κατεδαφίσουν. Στους πολέμους του Σουλίου, το Μ. τάχθηκε σε ορισμένες περιπτώσεις με το μέρος των Σουλιωτών. Το 1811 η περιοχή περιήλθε στη δικαιοδοσία του Αλή πασά των Ιωαννίνων. Το 1831, οι αγάδες του Μ. συνέπραξαν με τον αντάρτη πασά Μουσταφά της Σκόδρας και το 1847 ακολούθησαν τους επαναστάτες του Γκιολέκα. Έως το 1911, το φρούριο του Μ. χρησιμοποιήθηκε εκ περιτροπής ως στρατώνας, ως έδρα του στρατιωτικού διοικητή της περιοχής και ως φυλακή για βαρυποινίτες. Από τον ελληνικό πληθυσμό του Μ. προέρχονται μερικές αξιόλογες προσωπικότητες της προεπαναστατικής Ελλάδας, όπως ο Φιλικός Φίλιππος Μαργαρίτης (1771–1844), ο οποίος εισήγαγε στη Σμύρνη το σύστημα της βιομηχανίας των ερυθρών νημάτων των Αμπελακίων, καθώς και οι γιοι του: ο Δημήτριος (1804–1833), που πολέμησε το 1821 με τα πλοία Λεωνίδας, Αγάπη κ.ά.· ο Φίλιππος (1810–1892), που δίδαξε επί 25 χρόνια στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πολυτεχνείου κ.α. 2. Ορεινός οικισμός (υψόμ. 760 μ., 31 κάτ.) του νομού Ξάνθης. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Σταυρούπολης. Στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, στις Μαργαρίτες του νομού Ρεθύμνου, σώζονται τοιχογραφίες του 1381. Το φρούριο του Μαργαριτιού, που δεσπόζει στα στενά περάσματα από τη νότια προς τη βορειοδυτική Ήπειρο (Πάργα - Ηγουμενίτσα).